برخی از سرمایه‌گذاران با استفاده از استراتژی‌های مختلف به دنبال درک درستی از بازار سهام و رفتار آن برای کسب سود هستند. یکی از این استراتژی‌ها در معاملات سهام، استراتژی معاملات زوجی است. هدف آن یافتن دو سهم است که قیمت آنها در گذشته با یکدیگر در حال حرکت بوده‌اند. این استراتژی در قالب معاملات الگوریتمی بسیار رایج است.
در این مقاله به تعریف استراتژی معاملات زوجی و بررسی مزایا و ریسک‌های آن پرداخته‌ایم.
معاملات زوجی چیست؟
بازار سرمایه همیشه با ریسک همراه است اما معامله‌گران توانایی کسب سود در بازار را از طریق جمع‌آوری اطلاعات و استراتژی‌های مختلف پیگیری می‌کنند؛ برخی از آنها سهم را براساس اطلاعات شرکت خریداری می‌کنند و برخی دیگر با استفاده از استراتژی‌های متفاوت به دنبال ایجاد سود بر اساس درک صحیح از بازار یا رفتار آن هستند.
استراتژی معامله زوجی یکی از این استراتژی‌ها در بازار سهام است که به عنوان استراتژی محبوب و ساده برای آربیتراژگران شناخته می‌شود.
معاملات زوجی (Pair Trading)، یک استراتژی معاملاتی کلاسیک است که با در نظر گرفتن فرصت آربیتراژ در ناهنجاری موقت بین قیمت دارایی که تعادل بلندمدت دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که چنین اتفاقی می‌افتد، یک دارایی با قیمت بالاتری نسبت به دیگری ارزش‌گذاری خواهد شد؛ در این صورت می‌توان در یک پرتفوی دوتایی (زوجی) که دارایی با ارزش‌گذاری بالا فروخته شده (موقعیت فروش) و دارایی با ارزش‌گذاری پایین خریداری شده (موقعیت خرید) سرمایه‌گذاری نمود.
معامله با اتخاذ موقعیت مخالف این دارایی‌ها، پس از اینکه قیمت دارایی‌ها به تعادل بلندمدت خود بازگردند، بسته می‌شود. سود از اختلاف کوتاه‌مدت در دو قیمت دارایی حاصل می‌شود.
از آنجایی که سود وابسته به حرکت بازار نیست، معاملات زوجی را می‌توان به‌عنوان یک استراتژی سرمایه‌گذاری در بازار خنثی نام‌گذاری نمود.
معاملات زوجی چگونه کار می کنند؟
معامله زوجی شامل انتخاب سهامی است که از نظر تاریخی با یکدیگر مرتبط هستند و با این فرض کار می‌کند که بازار خنثی است، یعنی فرض می‌کند که دو سهامی که از لحاظ تاریخی در یک جهت حرکت کرده‌اند، در همان جهت باقی خواهد ماند.
معامله زوجی شامل انتخاب دو سهمی است که متعلق به شرکت‌هایی است که دارای صنعت مشابه یا رقیب مستقیم هستند. این فرض که بازار خنثی است انتظار دارد سهامی که عملکرد بهتری دارد دوباره به قیمت خنثی برگردد یعنی قیمت کاهش خواهد یافت در حالی که سهامی که عملکرد پایینی دارد دوباره به قیمت خنثی باز خواهد گشت.
بنابراین در معاملات زوجی، زمانی که همبستگی بین دو سهام که توسط معامله‌گران به‌عنوان همبستگی بالایی شناسایی شده‌اند، ضعیف می‌شود. یعنی قیمت یک سهم بالا می‌رود در حالی که سهم دیگر پایین می‌آید، معامله زوجی شامل فروش سهم با عملکرد بهتر و خرید سهم با عملکرد ضعیف است. بنابراین، می‌توان گفت که اسپرد بین دو سهم معین، در نهایت با افزایش قیمت سهم با عملکرد ضعیف یا کاهش قیمت سهم با عملکرد بهتر یا هر دو، همگرا می‌شود.
در تمام سناریوهای مورد بحث، استراتژی سود ایجاد می‌کند، اما اگر هر دو سهم به‌طور همزمان به سمت بالا یا پایین حرکت کنند و اسپرد ثابت بماند، هیچ سود یا ضرری برای معامله‌گر نخواهد داشت.
مزایا معاملات زوجی
مزایا معامله زوجی به شرح زیر است:
ریسک کنترل شده
تمرکز معاملات زوجی، تطبیق یک موقعیت خرید با یک موقعیت فروش در دارایی‌های همبسته است. این مورد ضرورتا با ایجاد پوشش ریسک خواهد شد. به‌عنوان مثال، در نظر بگیرید که در معاملات زوجی، معامله‌گر در سهام ABC خریدار و در سهام XYZ فروشنده استقراضی است. زمانی که دو سهم همبسته باشند، اگر به بازار ضربه‌ای وارد شود ممکن است قیمت برای هر دو سهام سقوط کند.
در این مثال هر گونه کاهشی که از طریق موقعیت خرید ایجاد می‌شود به وسیله سودی که در موقعیت فروش به‌دست می‌آید، جبران می‌شود.
سود علی‌رغم جهت بازار
از دیگر موارد جذاب معاملات زوجی، توانایی آن در ایجاد سود است. خواه بازار صعودی باشد یا نزولی.
برای یک معامله‌گر زوجی جهت بازار مهم نیست بلکه عملکرد نسبی دو دارایی نسبت به یکدیگر مهم است.
فقدان ریسک مستقیم
ریسک مستقیم بر روی جهت حرکت قیمت اعمال می‌شود. برای مثال یک موقعیت خرید در معرض ریسک پایین آمدن قیمت سهام قرار می‌گیرد، در حالی که در معاملات زوجی، یک دارایی به عنوان پوشش ریسک در مقابل دارایی دیگر عمل می‌کند که باعث از بین رفتن ریسک مستقیم می‌گردد.
ریسک معاملات زوجی
اگرچه آربیتراژ یک استراتژی فاقد ریسک است اما معاملات زوجی درگیر ریسک‌های مخصوصی می‌شوند که شامل ریسک مدل و ریسک اجرا می‌باشد. معامله‌گران زوجی در معرض ریسک مدل می‌باشند. هنگامی که مدل انتخاب شده برای استراتژی، انتظارات را برآورده نمی‌کند، این نوع ریسک اتفاق می‌افتد. ریسک مدل می‌تواند به علت تعدادی از عوامل از جمله تحقیقات بدون دقت و منطق یا محاسبات ناقص ایجاد شده باشد. حتی بیشتر مدل‌هایی که با دقت انجام می‌شوند هم می‌توانند به دلیل تغییر شرایط محیط و تفسیر غلط نتایج، دچار عیب گردند.
ریسک اجرا عامل دیگری است که می‌تواند اثر منفی بر روی بازده معاملات زوجی بگذارد. ریسک اجرا به این امکان که استراتژی به مانند آنچه برنامه‌ریزی شده اجرا نخواهد شد، ارجاع داده می‌شود.
جدا از ریسک‌های مرتبط با معاملات زوجی، این تکنیک سرمایه‌گذاری دارای هزینه‌هایی است که معامله‌گران باید از آنها آگاه باشند. بدیهی‌ترین هزینه برای هر معامله، کمیسیون یا کارمزد کارگزار است. اگر یک سرمایه‌گذار بخواهد به‌سادگی خرید کند باید یک کمیسیون برای ورود و یک کمیسیون برای خروج از معامله پرداخت کند. در صورتی که معامله‌گر زوجی باید دو کمیسیون برای ورود و دو کمیسیون برای خروج از هر معامله پرداخت کند. مقدار کمیسیون هم باید در مدل‌ها اعمال شود تا مشخص گردد استراتژی در واقعیت هم می‌تواند سودآور باشد.
سخن پایانی
معامله زوجی یک استراتژی قدرتمند در بازار مالی است و بر این فرض استوار است که سهام با همبستگی بالا یا سایر ابزارهای مالی پس از هر واگرایی به موقعیت خنثی خود باز خواهند گشت. این استراتژی را می‌توان در معاملات روزانه یا معاملات بلندمدت استفاده کرد. اگرچه معامله زوجی ممکن است در تمام شرایط بازار سود ایجاد کند، اما ارزیابی همبستگی باید با دقت انجام شود؛ زیرا هر گونه فرض یا پیش‌بینی اشتباه ممکن است منجر به شکست استراتژی معامله زوجی شود.