با توجه به پیشرفت روز‌افزون قدرت محاسباتی کامپیوترها، سرعت و کیفیت دسترسی به بازارهای مالی بهبود یافته است و موجب ایجاد انگیزه در استفاده از الگوریتم‌ها برای اجرای معاملات شده است. معاملات الگوریتمی به معنای استفاده از برنامه‌های کامپیوتری برای ورود به سفارشات معاملاتی بدون دخالت انسان است.
الگوریتم‌های معاملاتی این روزها در بازار سرمایه نقش مهمی ایفا می‌کنند و از ارکان تاثیرگذار معاملات بورس به‌شمار می‌روند؛ در ادامه به بررسی معاملات الگوریتمی و مزایا و معایب آن‌ها خواهیم پرداخت.
معاملات الگوریتمی چیست؟
معاملات الگوریتمی بدون دخالت انسان و توسط هوش مصنوعی، از طریق مجموعه دستورالعمل‌های از‌پیش‌تعیین‌شده، داده‌های معاملاتی را تحلیل و معاملات را اجرا می‌کنند.
این مجموعه دستورالعمل‌ها بر اساس زمان، قیمت، حجم یا هر مدل ریاضی مشخص می‌شوند.
این معاملات علاوه بر ایجاد فرصت‌های سودآور برای معامله‌گر، با حذف تأثیر احساسات انسانی در فرایند سرمایه‌گذاری، معاملات را به‌صورت سیستماتیک انجام می‌دهند.
به عنوان مثال، فرض کنید یک معامله‌گر از معیارهای معاملاتی زیر پیروی کند:
زمانی که میانگین متحرک ۵۰روزه آن از میانگین متحرک ۲۰۰ روزه بالاتر می‌رود، ۵۶۰ سهم از شرکت را خریداری می‌کند.
سپس زمانی که میانگین متحرک ۵۰ روزه آن کم‌تر از میانگین متحرک ۲۰۰روزه است، سهام شرکت را می‌فروشد.
با استفاده از این دو دستورالعمل ساده، یک الگوریتم به‌صورت خودکار قیمت سهام و شاخص‌های میانگین متحرک را کنترل می‌کند و در صورت تحقق شرایط تعریف شده سفارش خریدوفروش را انجام می‌دهد.
در این شرایط معامله‌گر دیگر نیازی به نظارت بر قیمت‌ها و نمودارها یا ثبت سفارش به‌صورت دستی ندارد. سیستم معاملات الگوریتمی، این کار را به‌طور خودکار با شناسایی صحیح فرصت معاملاتی انجام می‌دهد.
کاربرد معاملات الگوریتمی
معاملات الگوریتمی در موارد مختلفی در بازار سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- سرمایه‌گذاران میان‌مدت و بلندمدت، شرکت‌های طرف خرید (صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، شرکت‌های بیمه و …)، زمانی که نمی‌خواهند با سرمایه‌گذاری‌های گسسته و با حجم بالا بر قیمت سهام تاثیر بگذارند، از معاملات الگوریتمی برای خرید سهام در حجم زیاد استفاده می‌کنند.
- معامله‌گران کوتاه‌مدت و شرکای طرف فروش (بازارسازان یا کارگزاران و آربیتراژگران) از اجرای معاملات توسط الگوریتم‌ها سود می‌برند.
مزایای معاملات الگوریتمی
جلوگیری از خطاهای انسانی
تعهد به استراتژی یکی از عوامل موفقیت در بازار سرمایه است؛ اما اغلب تحلیلگران به استراتژی خود پایبند نیستند و هنگام تصمیم‌گیری دچار تعلل می‌شوند.
الگوریتم‌های معاملاتی این ریسک را کاهش داده و از خطاهای انسانی در انجام محاسبات، تصمیم‌گیری غیر‌منطقی و رفتار هیجانی جلوگیری می‌کنند.
بهبود عملکرد معامله‌گر
هر معامله‌گر باید حین اجرای سفارش به دو عامل حجم اجرا شده و قیمت اجرای سفارش توجه کند.
ایجاد موازنه بین آن‌ها، یکی از اصلی‌ترین وظایف معامله‌گران است. با توجه به تنوع اوراق بهادار معامله شده و سرعت معاملات، قطعا رعایت این توازن برای معامله‌گر سنتی دشوار است.
بنابراین ربات‌های اجرای سفارشات با ابزارهایی مانند تقسیم سفارشات، کم کردن ریسک زمانی اجرای معامله و رصد کامل بازار، موجب بهبود عملکردشان در بازار می‌شوند.
کاهش اثر سفارش بر بازار
اگر سفارش ارسال شده حجم بالایی داشته باشد، روی تابلو معاملات اثر می‌گذارد؛ هنگام خرید قیمت را بالا و هنگام فروش قیمت را پایین می‌آورد که در نهایت باعث کاهش بازدهی می‌شود.
معاملات الگوریتمی در بخش اجرای سفارش، می‌توانند با تقسیم سفارشات، رصد سفارشات روی تابلو معاملات و ارسال به‌موقع سفارش، این اثر را به حداقل برسانند.
کاهش هزینه معاملات
انجام معامله توسط الگوریتم‌ها موجب مدیریت هزینه‌های ناشی از رصد دائمی بازار، پیدا کردن فرصت‌های آربیتراژ و بررسی مداوم قیمت‌ها می‌شود.
هنگام اجرای سفارش در مقیاس بزرگ و برای تعداد زیادی کاربر، الگوریتم‌های اجرای سفارش باعث کاهش هزینه‌های اجرای معاملات می‌شوند.
افزایش سرعت تصمیم‌گیری و اجرای سفارش
ممکن است افراد در بازارهای سرمایه به‌دلیل کمبود وقت، موفق به اجرای سفارش خود با قیمت مناسب نشوند؛ بنابراین زمان یکی از عوامل تاثیرگذار در بازدهی معاملات است.
با استفاده از معاملات الگوریتمی می‌توان ریسک زمانی را مدیریت کرد.
افزایش نقدشوندگی بازار
نقدشوندگی یکی از ویژگی‌های اصلی بازار سرمایه است که با پیاده‌سازی و استفاده کاربردی از معاملات الگوریتمی افزایش می‌یابد.
سخن پایانی
امروزه با افزایش سرعت معاملات، گستردگی ابزارهای نوین در بازار سرمایه و پیچیده شدن بازارهای مالی، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران تمایل به تغییر روش معاملات خود از حالت سنتی به نوین را دارند.
در این راستا سازمان بورس اوراق بهادار تهران از اواخر سال ۱۳۹۵ بستر عملیاتی معاملات الگوریتمی را فراهم کرده است و می‌توان گفت این روزها ربات‌های معامله‌گر هستند که بازار بورس را می‌گردانند. بنابراین می‌توانید با انتخاب یک ربات معامله‌گر ایده‌آل، سود با‌کیفیت‌تری از بازار کسب کنید و در عین حال زمان کم‌تری را به بررسی و رصد وضعیت لحظه‌ای بازار اختصاص دهید.