بسیاری از فرآیندهای معامله یا به نوعی هر آن چه که در بازار سرمایه اجرا می‌کنید، با استراتژی معاملاتی ارتباط دارند. اگر شما تمایل دارید وارد بازار شوید یا در آن خریدوفروش کنید نیاز است تا با این مفهوم آشنا شوید.
ما قصد داریم مروری بر استراتژی معاملاتی در بورس داشته باشیم و به گام‌های طراحی استراتژی معاملاتی اشاره کنیم تا سریع‌تر و راحت‌تر راه خود را در بازار بیابید و سود مطلوبی به‌دست بیاورید.
استراتژی معاملاتی چیست؟
در بازارهای مالی یک تعریف از استراتژی معاملاتی وجود دارد: “حذف احساسات از ترید کردن و پایبند بودن به قوانین مشخص تا رسیدن بـه هـدف مطلوب”
یعنی شما برای هر رفتاری در بازار، عکس‌العملی خواهید داشت و این عکس‌العمل تصمیم لحظه‌ای شما نیست، بلکه تصمیمی است که ساعت‌ها به آن فکر و بارها آن را تجربه کرده‌اید.
استراتژی معاملاتی یک علم نیست، بلکه استفاده از روش درست با ابزارهای درست، در زمان و مکان مناسب است که می‌تواند به نتایج حیرت‌آور منتهی شود.
پس ما هم در بازار نیاز به یک استراتژی داریم که باید توسط خودمان طراحی و ایجاد شود. شایان ذکر است، طراحی یک استراتژی بسیار مهم است. شاید بسیاری از معامله‌گرها با خود فکر کنند که استراتژی معاملاتی‌شان در ذهن‌شان طی سالیان متمادی شکل گرفته است، اما پیاده‌سازی این استراتژی و تست‌های مکرر، مانع بروز مشکلات جدی و زیان‌های احتمالی در آینده خواهد شد. بدون استراتژی، کسب بازده مداوم در بازار غیرممکن است. استراتژی معاملاتی یک ابزار بسیار مهم در موفقیت یک معامله‌گر است.
استراتژی‌های معاملاتی، مجموعه قوانین ساده‌ای هستند که معامله‌گران از آن‌ها برای تعیین زمان و قیمت ورود به یک معامله و قیمت و زمان خروج از یک سهم یا بازار استفاده می‌کنند، توسعه و استفاده از استراتژی‌های معاملاتی می‌تواند در کسب بازده مداوم و ریسک منطقی، به معامله‌گران کمک کند.
در موقعیتی ایده‌آل، معامله‌گران بایستی همانند یک ربات رفتار کنند، و معاملات را به‌صورت سیستماتیک و بدون وارد کردن احساسات، انجام دهند. هر چه معاملات یک معامله‌گر رفتارهای هیجانی و تعصب و احساسات کمتری داشته باشد، بازدهی در بلندمدت بیشتر خواهد بود. از طرفی رعایت قوانین مدیریت ریسک و سرمایه نیز امری ضروری است که معمولا بیش از ۸۰ درصد معامله‌گران به آن بی‌توجه هستند و یا فقط در برخی موارد آن را رعایت می‌کنند.
داشتن یک استراتژی معاملاتی، ذهن معامله‌گر را از آشفتگی خارج می‌کند و لازم نیست دائم به‌دنبال روش‌های جدید و با پرس‌وجو از افراد متعدد باشد، در هر لحظه از معامله می‌داند که چرا خریده است و قرار است در آینده چه عکس‌العملی نشان دهد.
در مرحله اول با شناسایی نقاط ضعف سیستم و بهبود آن‌ها، درصد معاملات ناموفق کاهش خواهد یافت. در مرحله بعدی با اعمال شرایط جدید می‌توان به درصد معاملات موفق نیز افزود.
پس از اینکه شما استراتژی‌تان را پیاده کردید می‌توانید نقاط ضعف آن را توسط روش‌های مختلف، مشخص کنید؛ به‌عنوان مثال، از بین بیشتر معاملات ناموفق یک ویژگی مشترک پیدا می‌کنید! کافی است این ویژگی را به استراتژی معاملاتی خود اضافه کنید؛ به مرور استراتژی شما قوی و مستحکم خواهد شد.
مراحل ساخت یک استراتژی معاملاتی
ابتدا با نوشتن یک استراتژی ساده شروع کنید که شامل حداقل موارد باشد. به مرور این استراتژی را با روش‌های بسیار ساده مانند روانشناسی بازار، خط روندها، كانال‌هـا، عرضه و تقاضا، پرایس اکشن و … تجهیز می‌کنید.
گام اول: انتخاب نوع استراتژی معاملاتی
ابتدا باید مشخص کنید که استراتژی کلی شما چیست؟ به‌صورت کلی می‌توان استراتژی‌ها را به ۴ دسته زیر تقسیم کرد.
نوسان گیری (Scalping Trading Strategy)
معمولا معامله‌گرهای حقیقی که تعداد معاملات بالایی (صدها تا هزاران) در روز انجـام می‌دهند، هدف‌شان کسب سود اندک در هر معامله و انجام معاملات زیاد است. خریدوفروش سهمی در بازه کمتر از ۱۰ ساعت (در دنیا این عدد کمتر از چند ثانیه است!»، که در آن‌ها معمولا معامله‌گر به سودهای کمتر از ۱۰ درصد بسنده می‌کند.
۷ مرحله مهم و اساسی در نوسان‌گیری از یک سهم به شرح زیر می‌باشد:
مرحله اول: اولین و مهم‌ترین مرحله، انتخاب سهام مناسب نوسان است. روش‌های استاندارد متعددی برای این کار وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. گره‌های منفی، صف‌های فروش، سهام صعودی، اخبار کدال نظیر افزایش سرمایه‌ها، اردرهای روی تابلو و موارد زیاد تکنیکالی نظیر اسیلاتورها، کندل‌ها، خطوط روند، حمایت و مقاومت در تایم‌های زیر روزانه و غیره.
مرحله دوم: پیش بینی بازه نوسان سهم
مرحله سوم: انتخاب حجم مناسب با توجه به مدیریت ریسک و سرمایه
مرحله چهارم: چک کردن وضعیت سفارش‌گذاری روی تابلو معاملات در پیش گشایش (ساعت ۸:۳۰ تا ۹ صبح)
مرحله پنجم: تعیین نحوه سفارش‌گذاری برای خرید (شامل حجم، تعداد، قیمت و زمان وارد کردن سفارش‌ها به سیستم)
مرحله ششم: اجازه به پیشروی سهم در جهت شود و آنالیز تابلو سهم پس از سفارش‌گذاری
مرحله هفتم: تعیین حد سود و ضرر معامله
مرحله هشتم: سفارش‌گذاری برای فروش (شامل حجم، تعداد، قیمت و زمان وارد کردن سفارش‌ها به سیستم)
مرحله نهم: تعیین نقطه سربه سری و یا بریک ایون برای سهم
روانشناسی بازار (Momentum Trading Strategy)
در این نوع استراتژی، معامله‌گر هیچ تحلیلی جهت پیدا کردن سهم مناسب انجام نمی‌دهد. در حقیقت معاملات و توجه خود را معطوف به سهامی می‌کند که مورد توجه بازار است. این توجه از راه‌های مختلف قابل شناسایی است.
- سهامی که بیشترین حجم معامله را در روز داشته‌اند.
- سهامی که در قسمت پربیننده سایت بورس تهران آمده‌اند.
- سهامی که بیشترین نظرات در شبکه‌های اجتماعی را به خود اختصاص داده‌اند!
- سهامی که اخبار داغ و حساسی دارند!
این دسته از استراتژی‌های معاملاتی بسیار پرریسک هستند
تکنیکال (Technical Trading Strategy)
استراتژی‌هایی که بر مبنای نمودار و رفتار گذشته سهام است. این نوع استراتژی‌ها در بازارهای جهانی بسیار رایج است. معامله‌گرهایی که از استراتژی‌های تکنیکال استفاده می‌کنند، معتقدند همه اطلاعات مهم بازار در قیمت‌ها و حجم معاملات منعکس شده و اگر بخشی از اطلاعات خود را در قیمت نشان نمی‌دهد، عملا برای فعالان بازار ارزش ندارد.
بنیادی ( Fundamental Trading Strategy)
طرفداران استراتژی‌های بنیادی معتقدند که «قیمت در بلندمدت بـه سـوی ارزش ذاتی میل می‌کند.» بنابراین هرگاه در فرآیند ارزش‌گذاری بنیادی سهام، فاصله یا شکافی بین ارزش و قیمت روز ملاحظه کنند از این مسئله برای نتیجه‌گیری در مورد ارزندگی یا عدم ارزندگی و متعاقب آن خرید یا فروش سهام استفاده می‌کنند.
گام دوم: تعیین قوانین معاملاتی
از اولین گام‌های طراحی یک استراتژی معاملاتی، ایجاد قوانینی است که سیستم‌تان با آن اجرا خواهد شد، بایستی دو قانون اصلی برای هر استراتژی معاملاتی وجود داشته باشد:
۱. قیمت و زمان خرید: مشخص کردن اینکه چه زمانی و در چه قیمتی خرید یک سهم را انجام می‌دهید. ممکن است استراتژی شما بر مبنای تکنیکال فاندامنتال، تابلوخوانی، شنیده‌ها و شایعات بازار و یا ترکیبی از این موارد باشـد. لازم است همه موارد را روی کاغذ بنویسید و سعی کنید هر عاملی که باعث خریدتان می‌شود را لیست کنید.
۲، قیمت و زمان فروش: مشخص کردن اینکه چه زمانی می‌خواهید در موقعیت فروش قرار بگیرید.
مثالی از یک استراتژی
۱. خرید: زمانی که میانگین متحرک MA سی روزه بیشتر از میانگین متحرک ۶۰ روزه شود (کراس صعودی)
۲. فروش: زمانی که میانگین متحرک ۳۰ روز کمتر از میانگین متحرک ۶۰ روزه شـود (کراس نزولی)
این سیستم مورد مثال، بر مبنای میانگین متحرک ۳۰ و ۶۰ روزه، خریدوفروش می‌کند.
گام سوم: تعیین ابزارهای مورد نیاز استراتژی معاملاتی
پیاده‌سازی هر استراتژی نیاز به ابزارهایی دارد که لازم است در این گام تمامی ابزارها را لیست کنیم برای مثال استراتژی بالا، این ابزارها را نیاز دارد:
- نرم افزاری برای محاسبه میانگین متحرک با مووینگ اوریج سهام
- نرم افزاری جهت اسکن کل سهام بازار و جستجوی کراس نزولی با صعودی
گام چهارم: اضافه کردن عملیات منطقی
حال کافی است شرط‌های لازم را برنامه‌نویسی کنیم. در حقیقت در این مرحله شرط‌های گام دوم کد‌نویسی می‌شوند.
در زیر مثال‌هایی به‌منظور کمک به فهم این موضوع آورده شده است:
- اگر (30)MA به بیش از (60)MA برسد آنگاه خرید انجام شود.
- اگر (30)MA کمتر از (60)MA شـود در حالی که حجم بیش از ((۲۰،۰۰۰ باشد، آنگاه فروش انجام شود.
- اگر (20)RSI برابر با ۵۰ شد، آنگاه خرید انجام شود.
بنابراین، برای مثال استفاده شده، لیست ساده‌ی زیر را داریم:
- اگر (30)MA بیش از (60)MA شد، آنگاه خرید انجام شود.
- اگر (30)MA کمتر از (60)MA شد، آنگاه فروش انجام شود.
- اگر معامله به ۱۰ درصد سود وارد شد، فروش انجام شود.
- اگر معامله به ۴ درصد ضرر وارد شد، فروش انجام شود.
گام پنجم: بایدها و نبایدها
حتما جدولی از بایدها و نبایدهای خریدوفروش برای خود ایجاد کنید. سپس مجموعه امتیازات منفی و مثبت یک سهم را با هم مقایسه کنید. این عمل به کاهش خطاهای استراتژی شما کمک خواهد کرد.
گام ششم: تعیین حد سود و ضرر
حد ضرر، مشخص کردن زمان با قیمتی که شما شناسایی ضرر می‌کنید و از معامله خارج می‌شوید. حد ضرر می‌تواند زمانی یا قیمتی باشد.
حد سود: ممکن است شما یک حد سود ثابت برای معاملات خود داشته باشید. فرضا با حد سود ۱۰ درصدی همیشه سهام خود را به فروش می‌رسانید، حتی اگر سهم شرایط فروش استراتژی شما را نداشته باشد.
برای مثال ساده ای که در بالا ذکر شد می‌توان این موارد را به شکل زیر تعیین کرد:
حد ضرر: ۴۰ درصد پایین‌تر از قیمت میانگین خرید
حد سود: ۱۰ درصد بالاتر از قیمت میانگین خرید
گام هفتم: گرفتن سیگنال و انجام معاملات مجازی
در این گام شما منتظر می‌مانید که سیستم معاملاتی‌تان سیگنال‌های خود را صادر کند و به همراه سیستم معامله روی کاغذ (منظور معامله به صورت مجازی است)، می‌پردازید.
گام هشتم: تست و بهینه سازی
این مرحله یک مرحله اساسی و تاثیرگذار است. بهینه‌سازی حرفه‌ای می‌تواند یک استراتژی کاملا معمولی را متحول کند.
گام نهم: انجام معاملات در بازار واقعی
در مرحله نهایی، استراتژی خود را در بازار واقعی بکار می‌گیرید و از کسب سود لذت می‌برید!
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی استراتژی معاملاتی پرداختیم و پی بردیم که چگونه می‌توان استراتژی معاملاتی سودمندی را طراحی کرد. ورود به بازار سرمایه بدون داشتن درک مناسب در خصوص استراتژی معاملاتی می‌تواند برای شما خطرآفرین باشد و ممکن است سرمایه‌های خود را در این راه از دست بدهید.