افراد موفق در بازارهای مالی کسانی هستند که از استراتژی مناسب پیروی می کنند؛ به این معنا که مسیر مشخصی را پیدا می کنند و براساس آن معاملات خود را اجرا می کنند. استراتژی های زیادی در بازار وجود دارند که یکی از مهمترین آن ها، استراتژی مومنتوم است که پایه چند استراتژی مهم دیگر در بازار سرمایه است. 

استراتژی مومنتوم، یک پارادایم معاملاتی کوتاه مدت محبوب است که شامل شناسایی تغییر در قیمت دارایی و سپس گرفتن موقعیت در جهت تغییر قیمت، با این انتظار است که قیمت به حرکت در آن جهت ادامه دهد.

در این مقاله به بررسی دقیق تر استراتژی مومنتوم در بازار مالی خواهیم پرداخت.

مفهوم سرمایه گذاری مومنتوم

در فیزیک، اصطلاح مومنتوم یا تکانه (Momentum) برای تعریف کمیت و جهت حرکت یک جسم استفاده می شود. به طور مشابه در بازارهای مالی، مومنتوم، جهت و سرعت تغییر قیمت دارایی در بازار است.

مومنتوم استراتژی است که در آن شما دارایی ها را در کوتاه مدت تجزیه و تحلیل می کنید و دارایی هایی را که قیمت آن رو به افزایش است، خریداری می کنید. سپس زمانی که به نظر می رسد قیمت به اوج خود رسیده است، آن دارایی ها را می فروشید و در نتیجه سود کسب می کنید.

 ایده اصلی این است که اگر نیروی کافی در پشت حرکت قیمت وجود داشته باشد، قیمت به حرکت در آن جهت ادامه خواهد داد.

اصل اساسی در معاملات بر اساس مومنتوم این است که «بالا بخرید و بالاتر بفروشید» و بالعکس.

ریچارد دریهاوس (Richard Driehaus) که مدیر صندوق‌های مالی بود، به عنوان پدر سرمایه گذاری مومنتوم شناخته می شود و تکنیک های سرمایه گذاری او به مبانی معاملات بر اساس مومنتوم تبدیل شده است. او به فروش سهام بازنده و نگهداری سهام برنده معتقد بود. در عین حال پول سهام بازنده را در سهام دیگری سرمایه‌گذاری می‌کرد که شروع به حرکت کرده بود.

تاثیر استراتژی مومنتوم بر امور مالی بر اساس عوامل زیر است:

• حجم معاملاتی (Volume)

حجم مقدار دارایی مشخصی است که در یک دوره زمانی معامله می شود. در واقع حجم، تعداد دارایی های مورد معامله است. 

حجم، برای معامله گرانی که این استراتژی را به کار گرفته اند بسیار مهم است؛ زیرا یک بازار زمانی به عنوان نقدینگی شناخته می شود که تعداد خریداران و فروشندگان زیاد باشد، به این دلیل که تبادل دارایی با پول نقد راحت تر است. اما اگر تعداد خریداران و فروشندگان کم باشد، بازار غیر نقدینه است. 

نوسان پذیری (Volatility)

نوسان پذیری نشان دهنده میزان تغییر در قیمت دارایی است. اگر یک بازار بی ثبات باشد، نشان دهنده نوسان در قیمت های بزرگ است. در حالی که بازارهایی که نوسانات کمی دارند نسبتاً پایدار هستند.

معامله گران مومنتوم به دنبال بازارهای بی ثبات هستند تا از افزایش کوتاه مدت و افول در ارزش دارایی خود استفاده کنند. از آنجا که این استراتژی سعی می کند تا از طریق نوسان پذیری سود کسب کند، مهم است که یک استراتژی مناسب برای مدیریت ریسک انتخاب شود تا بتوان معاملات را از حرکت های نامطلوب در بازار محافظت کرد.

• دوره ی زمانی (Time frame)

این استراتژی معمولا روی حرکات کوتاه مدت بازار تمرکز دارد. اما مدت معاملات می تواند بستگی به این داشته باشد که این روند در چه مدت قدرت خود را حفظ خواهد کرد. این امر می تواند مناسب معامله گرانی باشد که از روش های بلند مدت مانند position trading استفاده می کنند.

مزایای سرمایه گذاری مومنتوم

معاملات مومنتوم کمی متفاوت از اصل معمول سرمایه گذاری ارزشی «پایین بخر و بالا بفروش» است. در طول سال‌ها، استراتژی‌های معاملاتی مومنتوم در بازارهای مالی سودآور بوده‌اند.

در عمل، به نظر می‌رسد که معاملات مومنتوم محبوب‌تر از «خرید کم و فروش بالا» است؛ به این دلیل است که شما دارایی را خریداری می کنید که در حال رشد است. شما مجبور نیستید یک دارایی کم ارزش را بخرید و منتظر بمانید تا یک روز به ارزش ذاتی خود برسد و سرمایه گذاری شما در نهایت سودآور شود.

مزیت دیگر استفاده از معاملات مومنتوم این است که پتانسیل سود بالایی در کوتاه مدت وجود دارد. از آنجایی که شما از نوسانات بازار به نفع خود استفاده می کنید، معاملات مومنتوم در نهایت به دنبال شکار حرکت های بازار برای حداکثر کردن سود سرمایه گذاری شما می باشد.

معاملات مومنتوم چگونه کار می کند؟

استراتژی‌های معاملاتی مومنتوم، فرصت‌هایی را در حرکت کوتاه مدت قیمت دارایی پیدا می‌کنند. فرض بر این است که اگر قیمت یک دارایی در حال افزایش باشد، در غیاب عوامل دیگر به افزایش آن ادامه خواهد می دهد.

معاملات مومنتوم را به عنوان یک ماشین در حال حرکت در نظر بگیرید. با شروع حرکت به جلو، سرعت پایین است. اینجا زمانی است که شما باید افزایش قیمت سهام را تشخیص دهید.

با شتاب گرفتن خودرو، سرعت آن افزایش می یابد. اگر حرکت سهام را شناسایی کرده و آن را خریداری کرده اید، سرمایه گذاری شما اکنون شروع به رشد می کند.

با مشاهده چراغ قرمز، سرعت خودرو کاهش می یابد. این مشابه زمانی است که با مشاهده کاهش سرعت در قیمت دارایی، با سود از موقعیت خود خارج می شوید.

انواع مومنتوم

دو نوع معاملات مومنتوم وجود دارد:

•  تکانه سری زمانی (Time-series momentum)

تکانه سری زمانی، عملکرد یک دارایی در مقایسه با عملکرد گذشته خود دارایی است. در این نوع مومنتوم درصد معینی به عنوان آستانه سود مشخص می شود و دارایی هایی که بالاتر از آن قرار دارند، خریداری می شود. به عنوان مثال، سهم هایی که بیشتر از ۵ درصد در هفته گذشته سود داشته اند را خریداری می کنیم.

• تکانه بین دارایی ها(cross-sectional momentum)

تکانه بین دارایی ها عملکرد یک دارایی در مقایسه با سایر دارایی های یک سبد است. به این صورت که سهم هایی که سود بیشتری در بازه اخیر داشته اند را می خریم. 

چگونه مومنتوم را تشخیص دهیم؟

تشخیص فرصت معاملاتی مومنتوم از این جهت مهم است که بتوانید موقعیت ورودی خود را در یک دارایی زمان بندی کنید. برای تشخیص مومنتوم، می توانید از شاخص های فنی یا تجزیه و تحلیل آماری استفاده کنید.

شاخص های فنی

 شاخص های فنی مختلف برای تشخیص مومنتوم عبارتند از:

• اندیکاتور مومنتوم

 یک نشانگر نوسانی که برای تایید جهت حرکت قیمت دارایی استفاده می شود.

• شاخص RSI

 یک نشانگر نوسانی برای تشخیص اینکه آیا دارایی بیش از حد خرید شده یا بیش از حد فروخته شده است.

• میانگین متحرک

 شاخص هایی برای تشخیص روندهای نوظهور در قیمت دارایی هستند.

• شاخص شکست سطوح

 از این شاخص ها می توان برای شناسایی صریح شکست در قیمت یا حجم استفاده کرد.

تجزیه و تحلیل آماری

 می توانید از تجزیه و تحلیل آماری مانند آزمون توان هرست استفاده کنید. نماگر هرست به همبستگی خودکار دارایی مربوط می شود و می تواند برای تشخیص اینکه آیا دارایی دارای روند است یا خیر، استفاده شود.

برای استراتژی‌های معاملاتی پیچیده، حتی می‌توانید سیگنال‌های این اندیکاتورها را با هم ترکیب کنید تا الگوریتم تشخیص مومنتوم قابل اعتمادتری به دست آورید.

ریسک های موجود در معاملات مومنتوم

مانند همه استراتژی های معاملاتی، مومنتوم بدون ریسک نیست. برخی از عوامل خطر که باید مراقب باشید در زیر ذکر شده است:

زمان ورود و خروج

 استراتژی های معاملاتی مومنتوم بسیار حساس هستند. اگر موقعیت ورودی خیلی دیر گرفته شود، سرمایه گذاری ممکن است زیان ده باشد. به طور مشابه، اگر کاهش سرعت مومنتوم به اشتباه شناسایی شود و از یک موقعیت، خیلی زود خارج شوید، حتی پس از شناسایی فرصت، سودهای بالقوه را از دست می دهید.

هزینه تراکنش بالا

 از آنجایی که این نوع استراتژی فرصت های کوتاه مدت را شناسایی می کند، تعداد معاملات کلی در مقایسه با استراتژی های سرمایه گذاری ارزش بلند مدت یا خرید و نگهداری می تواند زیاد باشد. این منجر به هزینه تراکنش بیشتر می شود.

زمانبر بودن

معامله گر باید فرصت ها را از نزدیک رصد کند و باید با تمام اخبار مربوط به دارایی مورد معامله به روز شود.

احساسات بازار

 از نظر تجربی مشاهده می شود که معاملات مومنتوم در بازارهای صعودی بهترین عملکرد را دارد. این به خاطر ذهن انسان است که در شرایط نامطلوب به صورت توده وار عمل می کنند(بازار نزولی). این حرکت توده ای منجر به کاهش سود هر معامله گر برای آن فرصت معاملاتی می شود.