معاملات الگوریتمی، تحولاتی را در بازارهای مالی ایجاد کردند؛ یکی از آن‌ها تغییر میزان نقدشوندگی (liquidity) است که امروزه یکی از مهمترین موضوعات مورد بحث در زمینه سرمایه‌گذاری است. در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق‌تر این مفهوم و تاثیر معاملات الگوریتمی بر آن بپردازیم.
نقدشوندگی چیست؟
امروزه، به دنبال وقوع بحران‌های مالی متعدد در دنیا و عدم سهولت در معامله دارایی‌ها، مفهوم نقدشوندگی اهمیت بیشتری پیدا کرده و به نیروی حیات‌بخش بازارهای مالی تبدیل شده است. این مفهوم، به معنای قابلیت جذب جریان سفارش‌های خرید‌و‌فروش بدون تاثیرگذاری بر قیمت‌ها است.
نقدشوندگی به چهار بعد در بازار بستگی دارد که شامل:
- عمق (تاثیر معاملات با حجم زیاد بر قیمت)
- عرض (فاصله بین قیمت‌هاي پیشنهادی خرید‌و‌فروش)
- تاب آوري (مدت زمان به تعادل رسیدن بازار پس از نوسان شدید قیمت)
- زمان (سرعت انجام معاملات)
چرا نقدشوندگی مهم است؟
اگر بازارها نقدشونده نباشند، فروش یا تبدیل دارایی‌ها و اوراق بهادار به پول نقد بسیار دشوار خواهد بود. به عنوان مثال، شما ممکن است دارای یک میراث خانوادگی ارزشمند باشید، اما اگر بازاری برای کالای شما وجود نداشته باشد (یعنی خریدار نباشد)، به‌سختی می‌توانید آن را به پول نقد تبدیل کنید.
از سوی دیگر، دارایی‌های مالی مانند سهام در بورس اوراق بهادار، نقدشوندگی بیشتری نسبت به دارایی‌های دیگر دارند؛ زیرا، خرید‌و‌فروش سهام در آن به آسانی و با شفافیت بیشتری اجرا می‌شود.
نقدشوندگی کمتر، زمانی رخ می‌دهد که تعداد خریداران و فروشندگان کمتر است. در‌نتیجه، انجام معاملات دشوار است و ریسک نقدشوندگی بیشتری دارد. اما نقدشوندگی زیاد به معنای وجود تعداد زیاد معامله‌گران است که موجب می‌شود حتی با وجود دامنه نوسان محدود، سهم به‌سادگی خرید‌و‌فروش شود.
طبق مطالب گفته شده معمولا سهام شرکت‌های بزرگ، نقدشونده‌تر هستند؛ اما سهام شرکت‌های کوچک نقدشوندگی نسبتا پایینی دارند؛ چرا که معامله‌گران کمتری به دنبال معامله سهم آن‌ها هستند. همچنین، اتفاقاتی مانند سقوط بازار می‌توانند در میزان نقدینگی سهام یک شرکت تاثیرگذار باشند؛ بنابراین میزان آن ثابت نیست و ممکن است تغییر کند.
فاکتورهای تاثیرگذار در نقدشوندگی
عوامل کلان تاثیرگذار
این پدیده، بر بسیاری از اصول اقتصاد کلان بستگی دارد که شامل سیاست‌های مالی شرکت،رویکرد حاکم بر نرخ ارز و همچنین محیط نظارتی است. اعتماد حاکم بر بازار و اطمینان معامله‌گر در بهبود نقدینگی تاثیرگذار است.
ساختار خرد بازار
در ساختار خرد بازار به فاکتورهایی مانند سیستم‌های اجرای معاملات، هزینه‌های معاملاتی و مکانیزم کشف قیمت، پرداخته می‌شود.موضوعات مورد بحث در این مورد، رفتار مشارکت‌کنندگان بازار و اداره بنگاه‌ها توسط آنان است که می‌تواند بر نقدشوندگی تاثیرگذار باشد.
اصلاح قوانین و مقررات
یکی از دغدغه‌های ناظران بازارها، افزایش نقدشوندگی است. در واقع هدف اصلی بسیاری از قوانین و مقررات، ایجاد بازارهای عمیق و نقد است. در طی فرایند مدیریت آن در بخش‌های مختلف بازار، احتمالا مسائل مقرراتی و چالش‌هایی ایجاد می‌شوند.
وجود بازارهای نقد، اطمینان و اعتماد معامله‌گر را افزایش می‌دهد؛ در‌نتیجه موجب افزایش انعطاف‌پذیری بازار نیز می‌شود.
نقش معاملات الگوریتمی در افزایش نقدشوندگی
پس از رواج معاملات الگوریتمی در بازارهای مالی، برخی از عوامل کلیدی بازار مانند نقدشوندگی تغییرات چشمگیری داشتند. اما الگوریتم‌ها چگونه موجب بهبود نقدشوندگی می‌شوند؟
طبق مطالب گفته شده، یکی از پارامترهای اندازه‌گیری نقدشوندگی، سرعت انجام معامله است. از طرف دیگر، استفاده از ربات‌ها در اجرای سفارش باعث افزایش سرعت معاملات می‌شود؛ بنابراین الگوریتم‌ها از طریق کاهش مدت انتظار دو معامله متوالی، موجب بهبود نقدشوندگی می‌شوند.
همانطور که می‌دانید قیمت‌گذاری نادرست، ریسک اجرای سفارش را بالا می‌برد؛ اما با استفاده از معاملات الگوریتمی شاهد بازاری کاراتر و با شفافیت بیشتر هستیم. در‌نتیجه، الگوریتم‌ها با افزایش رقابت و شفافیت بازار به فرایند کشف قیمت کمک شایانی می‌کنند. علاوه بر این، افزایش رقابت در بازار باعث کاهش فاصله سرخط خرید‌و‌فروش می‌شود که این عامل بعد از عامل حجم معاملات مهمترین عامل تاثیرگذار در نقدشوندگی است.
همچنین، الگوریتم‌های اجرای سفارش با تقسیم سفارشات در عمق بازار روی مظنه‌های مختلف، موجب عمیق‌تر شدن بازار می‌شود. از سوی دیگر، رفتارهای هیجانی معامله‌گران خود بر روی نقدشوندگی بازار اثرگذار است. فرض کنید معامله‌گری تحت‌تاثیر احساسات و هیجانات قرار گرفته و تصمیم به فروش تعداد زیادی سهم در زمان کوتاه می‌گیرد، در‌نهایت این تصمیم می‌تواند موجب ایجاد فشار فروش یا حتی صف فروش در بازار شود که تاثیر منفی بر نقدشوندگی دارد. اما ربات‌ها تحت‌تاثیر احساسات قرار نمی‌گیرند و طبق استراتژی از‌پیش‌تعیین‌شده فعالیت می‌کنند.
انواع نقدشوندگی
انواع نقدشوندگی عبارت‌اند از:
نقدشوندگی بازار
این نوع از نقدشوندگی، به سرعت تبدیل یک دارایی به دارایی‌های دیگر اطلاق می‌شود. هر چقدر یک دارایی راحت‌تر و سریع‌تر به دارایی مدنظر معامله‌گران تبدیل شود، نقدشونده‌تر است.
در رابطه با بازار سهام، هنگامی یک سهم نقدشونده است که حجم معاملات بالایی داشته باشد و با صف همراه نباشد. همچنین قیمتی که خریدار به ازای هر سهم (قیمت پیشنهادی) پیشنهاد می‌کند و قیمتی که فروشنده مایل به پذیرش آن است (قیمت تقاضا) تقریبا نزدیک به یکدیگر باشد.
بنابراین، نیازی نیست معامله‌گران برای فروش فوری سهام خود از سودهای تحقق‌نیافته، صرف نظر کنند. کاهش فاصله بین بالاترین قیمت که خریدار تمایل به پرداخت دارد و پایین‌ترین قیمت که فروشنده مایل به پذیرش آن است، موجب افزایش نقدینگی بازار می‌شود.
نقدشوندگی حسابداری
به توانایی پرداخت بدهی‌ها در زمان سررسید آن‌ها با دارایی‌های نقدی در دسترس، اشاره می‌کند. در واقع نقدشوندگی حسابداری، به معنای مقایسه دارایی‌های نقدی با بدهی‌های جاری یا تعهدات مالی است که ظرف یک سال سررسید می‌شوند.
نحوه اندازه‌گیری نقدشوندگی حسابداری سهام
سرمایه‌گذاران، از نسبت‌های مالی برای سنجش میزان نقدشوندگی حسابداری سهم استفاده می‌کنند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
نسبت جاری
یکی از ساده ترین و آسان‌ترین فرمول‌ها، نسبت نقدی است. دارایی‌های جاری (آنهایی که می‌توانند در طی یک سال به پول نقد تبدیل شوند) را در برابر بدهی‌های جاری محاسبه می‌کند. فرمول به‌صورت زیر است:
نسبت جاری = دارایی‌های جاری / بدهی‌های جاری
نسبت سریع
این نسبت، شاخصی برای اندازه‌گیری توان شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت با دارایی‌های سریع (دارایی‌های جاری که می‌توانند با سرعت به پول نقد تبدیل شوند) است.
دارایی‌هایی که سریعا به وجه نقد تبدیل نمی‌شوند، در این شاخص استفاده نمی‌شوند.
نسبت سریع = (نقدی + معادل نقدی + مطالبات حساب) / بدهی‌های جاری
نسبت نقدی
این معیار، توانایی شرکت در بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود با پول نقد یا معادل آن را اندازه‌گیری می‌کند. فرمول این است:
نسبت نقدی = (نقدی + معادل نقدی) / بدهی‌های جاری
نحوه اندازه‌گیری نقدشوندگی بازار سهام
سرمایه‌گذاران، از معیارهای زیر برای سنجش میزان نقدشوندگی بازار سهم استفاده می‌کنند که شامل:
معیارهای مربوط به حجم معاملات
این دسته از معیارها معمولا برای بررسی بعد عمق بازار استفاده می‌شوند که عبارتند از: حجم معامله، سرمایه در گردش، عمق بازار.
معیارهای مربوط به زمان انجام معاملات
این دسته از معیارها نشان می‌دهند که هر چند وقت یک بار سفارشات رخ می‌دهند. برخی آن‌ها شامل: تعداد تراکنش‌ها در فاصله‌ی زمانی و تعداد سفارشات وارد شده در تابلو سفارش در فاصله زمانی مذکور.
معیارهای مربوط به شکاف قیمتی بین خرید‌و‌فروش
این نوع از معیارها با هزینه تقریبی انجام معاملات را به ما می‌دهند و هرچه مقدار عددی این معیار کوچکتر باشد نقدشوندگی بازار بیشتر است که حاوی شکاف قیمتی مطلق و شکاف قیمتی نسبی است که به ازای هر سفارشی که در تابلو ثبت می‌شود قابل محاسبه هستند.
سخن پایانی
در‌طول سال‌های اخیر، در بازارهای توسعه‌یافته از معاملات الگوریتمی به‌عنوان راهی برای عمق‌بخشی به بازار و بهبود نقدشوندگی استفاده می‌شود. در سال ۲۰۰۹، معادل ۷۳ درصد از تمام معاملات بازارهای ایالات متحده توسط معاملات الگوریتمی انجام شده که تاثیر زیادی در افزایش نقدشوندگی این بازارها داشته است.