الگوریتم معاملاتی، ابزاری برای معامله در بازارهای مالی است که توسط آن می‌توانید به‌صورت خودکار و با استفاده از کدهای برنامه‌نویسی شده، فرصت‌های مناسب در بازار را شناسایی و از آن‌ها بهرهبرداری کنید. در این مقاله با انواع الگوریتم معاملاتی آشنا می شویم.
انواع مختلفی از الگوریتمهای معاملاتی وجود دارند که هر‌کدام از آن‌ها اهداف و کارکردهای متفاوتی در معاملات بورسی دارند؛ به همین دلیل می‌توان آن‌ها را براساس اهداف و عملکردشان دسته‌بندی نمود.
طبقه بندی انواع الگوریتم معاملاتی براساس اهداف
امروزه معامله‌گران برای تصمیم‌گیری در خصوص سرمایه‌گذاری، به مجموعه‌ای از اهداف توجه می‌کنند. به‌همین دلیل، الگوریتمها را می‌توان بر اساس هدف به طبقات زیر دسته‌بندی کرد:
الگوریتم معاملاتی اثر محور (Impact-driven)
هدف الگوریتمهای اثر محور، کاهش تاثیر کلی بازار است. این الگوریتمها به‌دنبال کاهش تاثیر معاملات بر قیمت دارایی هستند. در‌نتیجه، سفارشات با حجم زیاد را به سفارشات با حجم کوچک تقسیم می‌کنند و آن‌ها را در زمان‌های مختلف خریداری می‌کنند.
الگوریتمهای میانگین موزون حجمی قیمت و الگوریتمهای میانگین موزون زمانی قیمت از مشهورترین الگوریتمهای اثر محور هستند.
الگوریتم معاملاتی هزینه محور (Cost-driven)
هدف این الگوریتمها، کاهش هزینه‌های کلی معاملات است. بنابراین آن‌ها بر روی عواملی مانند اثر بازار، ریسک زمانی و روند قیمت متمرکز می‌شوند.
هنگامی که مدیر سبد تصمیم به خرید‌و‌فروش می‌گیرد، ممکن است قیمت تمام شده معامله با قیمت زمان تصمیم‌گیری متفاوت باشد. در‌نتیجه، این الگوریتمها به‌دنبال بهترین عملکرد با کمترین ریسک قیمت هستند.
الگوریتم معاملاتی فرصت یاب (Opportunistic)
این الگوریتمها، به‌دنبال کسب بالاترین سود ممکن از شرایط مطلوب بازار هستند. معاملات زوجی از جمله الگوریتمهای فرصت‌طلبانه به‌شمار می‌روند.
سایر الگوریتمها را بر اساس اهداف خاص آن‌ها می‌توان به دسته‌های زیر طبقه‌بندی کرد:
الگوریتم معاملاتی تهاجمی (Aggressive)
این دسته از الگوریتمها، برای اجرای سفارش با فوریت بالا طراحی می‌شوند. در واقع، هدف این الگوریتمها تکمیل سفارشات در زمان کوتاه است.
در الگوریتمهای تهاجمی، ریسک زمانی اجرای سفارش به حداقل می‌رسد؛ این امر می‌تواند قیمت تمام‌شده معامله را افزایش دهد.
استفاده از این الگوریتمها در بازارهایی با نقدشوندگی بالا توجیه دارد، در غیر این صورت هزینه تمام‌شده معامله فاصله معناداری از میانگین قیمت معامله می‌گیرد.
الگوریتم معاملاتی انفعالی (Passive)
این دسته از الگوریتمها، همواره به‌دنبال فرصت مناسب برای تکمیل سفارشات بدون کوچکترین اثر بر بازار هستند. مهم‌ترین هدف این الگوریتمها، شناسایی نشدن است.
الگوریتم معاملاتی سفارشات در گردش (Working Order)
هدف این الگوریتمها، ایجاد توازن بین هزینه‌ها و ریسک اجرا است. معروف‌ترین الگوریتمهای اجرای سفارش، در این گروه قرار می‌گیرند.
الگوریتم معاملاتی لغزش ناشی از اجرا (Implementation Shortfall)
لغزش ناشی از اجرا، معیاری برای اندازه‌گیری هزینه اجرای یک ایده سرمایه‌گذاری است که از تفاوت قیمت بین زمان تصمیم‌گیری و زمانی که ایده معاملاتی واقعاً اجرا می‌شود، به‌دست می‌آید. در‌نتیجه، معامله‌گران تمایل دارند تا به‌منظور افزایش سود، افت لغزش از اجرا را تا حد ممکن پایین نگه دارند.
طبقه بندی انواع الگوریتم معاملاتی بر اساس عملکرد
الگوریتمهای معاملاتی می‌توانند در بخش‌های مختلفی از فرایندهای اجرای معامله قرار بگیرند. به این معنی که با توجه به وظایف و کارکردهای خاص خود می‌توانند در هر یک از مراحل اجرای معامله، کار خود را آغاز کنند. بنابراین می‌توان آن‌ها را براساس عملکرد به طبقات زیر تقسیم کرد:
الگوریتم معاملاتی سیگنال دهی
این الگوریتمها، اطلاعات و داده‌‌های مختلف بازار را به معامله‌گران ارائه می‌دهند و موجب بهبود روند تحلیل و تصمیم‌گیری آن‌ها می‌شوند؛ در‌نتیجه سودآوری معاملات را افزایش می‌دهند.
معمولا این دسته از الگوریتمهای معاملاتی به‌تنهایی سودآور نیستند و باید در کنار ابزارهای دیگر استفاده شوند.
اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال مانند RSI، از‌جمله الگوریتمهای سیگنال‌دهی هستند.
الگوریتم معاملاتی اجرای معاملات
هدف از این دسته از الگوریتمها، اجرای دستورات معامله‌گران است. به‌عبارت دیگر، آن‌ها سهم‌های مورد‌نظر و موقعیت ورود یا خروج را انتخاب کرده‌اند و مساله آن‌ها اجرای معامله است.
به‌عنوان مثال، یک معامله‌گر حقوقی در بازار ایران با حجم بالایی از سرمایه تصمیم دارد پنج میلیارد تومان سهام شرکت ایران خودرو را در محدوده قیمتی مشخص خریداری کند. اگر درخواست خرید خود را به‌صورت یک‌جا و در یک زمان ثبت کند موجب تاثیرگذاری بر بازار (Market Impact) می‌شود.
بنابراین این الگوریتمها، وظیفه تقسیم سفارشات بزرگ به سفارش‌های کوچک و اجرای آن‌ها در بازه‌های زمانی متفاوت را دارند.
الگوریتم معاملاتی مانیتورینگ
این الگوریتمها، وظیفه پایش بازار را بر‌عهده دارند. سرمایه‌گذاران با جست‌وجوی شرایط مورد‌نظر خود بر روی همه یا بخشی از بازار، می‌توانند بازار را مانیتورینگ کنند. این جست‌وجوها می‌توانند شامل بررسی، تشخیص و شناسایی نمادهای هم‌گروه یک سهم در هنگام باز شدن نماد آن، پایش صورت‌های مالی برخی نمادها در زمان اعلام اطلاعیه آن‌ها و دنبال کردن دائمی پیغام‌های ناظر بازار مربوط به نمادهای پرتفوی، باشند.
الگوریتم معاملاتی پوزیشن تریدینگ یا کم بسامد
الگوریتمهای کم بسامد، در ایران بسیار رایج هستند. این الگوریتمها، سهم‌ها را با هدف نگهداری بلندمدت معامله می‌کنند.
فرض کنید برنامه معامله‌گر نوسان‌گیری روزانه است. در این زمان الگوریتم کم بسامد به محض رسیدن صف فروش به شرایط ازپیش‌تعیین‌شده، دستور را اجرا می‌کند و در قیمت‌های بالاتر‌ی که مشخص شده است، سهم‌ها را می‌فروشد.
الگوریتم معاملاتی پر بسامد
وب‌سایت اینوستوپدیا، الگوریتم‌هایی که قادر به فروش سهم خریداری شده در فاصله زمانی پنج دهم ثانیه باشند را در دسته‌ی پر بسامد قرار می‌دهد. این الگوریتمها می‌توانند هزاران معامله را در کمترین زمان و بیشترین سرعت و با هدف دریافت سود کم اما به تعداد زیاد، اجرا کنند؛ در‌نتیجه، سود زیاد که هدف نهایی در بازار سرمایه است را ایجاد می‌کنند.
سخن پایانی
انواع الگوریتم معاملاتی در فرایند اجرای معاملات وجود دارند. بنابراین، شما می‌توانید با بررسی اهداف و عملکرد هر‌یک از آن‌ها، الگوریتم معاملاتی مناسب را انتخاب کنید و از آن بهره ببرید.